ORUÇ


ORUCUN AMACI

Oruç, geleneksel anlayışın kabul ettiği gibi "fakirin haliden anlamak" için tutulmaz. Oruç, kendini eğitmek ve geliştirmek için tutulur; minnettarlığı ve sabrı geliştirir, farkındalığı arttırır.

Orucun Kuran’da çeşitleri vardır: 

  • Ramazan'da tutulan oruç ile son mesaj Kuran’ı bize verdiği için Tanrı’ya teşekkür ederiz. Bu oruçta, gün içinde temel güdülerimizden (yeme-içme-cinsel ilişki) uzak dururuz.

  • Birisini yanlışlıkla öldürürsen ailesine diyet vermen gerekir. Ailesi dilerse bağışlar ve istemeyebilir. Fakat ister de veremezsen, 2 ay peş peşe oruç tutman gerekir (4:92). 
  • Kutsal Ev'e gönderilen kurban ile ilgili gereksinimleri yerine getiremezsen oruç tutar/sadaka verir/başka bir ibadet yapabilirsin (2:196). 
  • İhramlı iken avlanmanın cezası Kutsal Ev'e kurban göndermektir. Gücü yetmeyen oruç tutar/fakir doyurur (5:95). 
  • Zamanında, erkekler kendi eşlerini anneleri gibi görerek cinsel ilişkiye girmemişlerdir. Böyle kişiler veya hala zamanımızda böyle bir kişi varsa, bir hizmetkârı özgürlüğüne kavuşturmalı veya cinsel ilişkiden önce iki ay oruç tutmalıdır (58:3-4).

  • Tanrı’dan bir hediye alındığında veya itikaftaysan insanlarla konuşmama orucu tutulur (3:41, 19:26).

  • Bilerek ettiğin bir yemini veya verdiğin sözü bozma durumunda 3 gün oruç tutman gerekir (5:89) [Yeme-içme-cinsel ilişki değil de konuşmama orucu olması daha yüksek ihtimal). 

    *Bunlar dışında dileyen, dilediği zaman oruç tutabilir. (Bayramda, Cuma günü veya herhangi bir gün oruç tutulamaz diye bir şey yoktur.)

Oruç beynin frontal lobunu geliştirir; bilinçli, tahammüllü ve tatminkâr olmayı öğretir/geliştirir. 

2:183 Gerçeği onaylayanlar! Oruç sizden öncekiler üzerine yazıldığı gibi sizin üzerinize de yazılmıştır. Bu sayede korunmanız umulmaktadır.

*Frontal/ön Lob: Bilinçli düşünmeden sorumlu bölgedir. İnsan beyninin çok büyük bir kısmını kaplar; hayvanlar da ise küçüktür. Akıl yürütme, motor beceriler, yüksek seviyeli bilişsel yetenekler ve konuşma diliyle ilişkilidir. Hafıza, zekâ, konsantrasyon, öfke, suçluluk, kişilik, ahlaki değerler, öz disiplin, yoğunlaşma, gelecek planlama, haz geciktirme, karmaşık hesaplamalar yürütme ve davranışların sonuçlarını kestirme gibi işleri yürütür [Sinan Canan - Değişen Beynim]. 

RAMAZAN ORUCU

Ramazan ayında başlanır (2:185). Ramazan ayı, geleneksel anlayışın kabul ettiği gibi Hicri takvimle veya sadece ay takvimiyle (her sene güneş takvimine göre 11 gün geri sayarak) ölçülmez. Hatta hiçbir ibadet sadece ay takvimiyle ölçülmez.

Kuran’da bariz Ay-Güneş (lunisolar) takvimine işaret edilir. Bu takvimler hem Ay’ın hem de Güneş’in hareketleri esas alınarak hazırlanan takvimlerdir. Bu konuda detaylı bilgi için lütfen Kuran’daki Takvim makalesini okuyunuz.

RAMAZAN AYI

Arapça dilinde “ramazan” kelimesinin anlamına baktığınızda ilk olarak “yoğun sıcak” ile karşılaşırsınız. Fakat bu kelime, “ramadiyu” mastarından türemiştir ve “yaz sonu, sonbahar başında görülen, toprağı tozdan arındıran, yağmur” anlamlarına da gelir. Yani Kuran’da bahsedilen Ramazan ayının, Orta Doğu'da yazdan sonraki yağmurlara denk gelmesi gereklidir. Bu da miladi/gregoryen takvimde dokuzuncu ay olan Eylül’dür. İslam öncesi Araplar da dokuzunca ayı “natiq”, islam sonrası da “ramadan” olarak isimlendirilmiştir. Buradan ilk varılan kanı, Eylül civarında yazdan sonra ilk yağmurların yağdığı döneme “Ramazan” denildiğidir.

Diğer bir tespiti de Kadir Gecesi ile yaparız. Kuran’ın Kadir gecesinde inmeye başladığını ve bunun Ramazan ayında gerçekleştiğini biliyoruz.

2:185 Ramazan, insanlara yol gösterici, apaçık bir öğreti ve yasa kitabı olan Kuran'ın indirildiği aydır…

97:1 Biz Kuran'ı kadir gecesinde indirdik.

97:1 ayetinde geçen “leyletil kadr” genelde gizli, bilinmeyen, belirsiz bir gece olarak bilinir fakat “kadr” kelimesinin anlamlarına baktığımızda; “ölçü, ölçmek, ölçülü, denge, karar vermek, kararlaştırılmış, belirlemek, sıkıştırmak, güce sahip olmak, muktedir olmak, vasıta, kabiliyet, hüküm, kader” gibi anlamlar görürüz. Kuran’da “kadr” geçişleri için bak: (10:5, 22:74, 23:18, 25:2, 27:57, 36:39, 41:40, 42:27, 43:11, 54:49, 65:3, 73:20, 76:16, 77:22, 77:23, 80:19).

Ekinoks sözcüğünün kökeni Latince aequus (eşit) ve nox (gece) sözcüklerinin birleşimi olan “aequinoctium” sözcüğüne dayanır. Kuran’da belirtilen kadir gecesi budur, yani eşitlik gecesidir; bu da Eylül’de görülen sonbahar ekinoksudur.

NE ZAMAN BAŞLAR VE KAÇ GÜN TUTULUR?

Sonbahar ekinoksunun ayında (miladi: eylül) dolunay görüldüğünde oruç tutmaya başlanır ve en az 3 gün oruç tutulur.

*Güneş takvimi veya 13. yeniay-dolunay sebepli yanlış tespitlerden kaçınmak için şu ölçümü kullanabilirsiniz: Ocak'ta gözlemlenen yükselen aydan sonraki 9uncu; Mart’ta gözlemlenen yükselen aydan sonraki 7. dolunay oruç vaktidir.

2:184-185 Sayılı günlerde... Hasta olanlarınız veya yolculukta bulunanlarınız tutamadığı günlerin sayısınca diğer günlerde tutar. Zorlukla dayananlar bir yoksulu doyurarak adakta bulunsunlar. Kim gönül isteğiyle iyilik yaparsa kendisi için daha iyidir; ancak oruç tutmanız sizin için en iyisidir, bir bilseniz! Ramazan; insanlara yol gösterici, apaçık bir öğreti ve yasa kitabı olan Kuran'ın indirildiği aydır. Kim ŞEHRA’ya tanık olursa oruç tutsun. Hasta veya yolcu olanlarınız, tutamadığı günlerin sayısınca diğer günlerde oruç tutar. Tanrı sizin için kolaylık ister, zorluk istemez. Böylece sayıyı tamamlar, sizi doğruya ulaştıran Tanrı’yı yüceltip şükredersiniz.

Dolunay Tespiti: 2:185 ayetinin “fe men şehide minkumuş el-şehra fel yesumhu” kısmı çoğu çeviride “kim o aya şahit olursa oruç tutsun” şeklinde yanlış çevrilmiştir. Çünkü Arapçada “ŞEHRA” kelimesinin "ayın dolunay hali" anlamı göz ardı edilmiştir. Örneğin “maSHooR” kelimesi de yıldızlar ve ünlüler için (parlak, göze batan anlamında) kullanılır. Kaldı ki, ayın başlangıcı olarak baz alınan hilal şekli kastedilmiş olsaydı (2:189)’da sadece hac değil, hac ve oruçtan beraber bahsedilmesi gerekirdi.

3 Gün Tespiti: 2:184 ayetinde “sayılı günlerdir” diye bir kalıp kullanılır. “Sayılı günler” kalıbı Kuran’da 3 ayette görülür (2:184, 2:203, 3:24). Hac’da bulunmaktan bahseden 2:203 ayetinde “Sayılı günlerde Tanrı’yı anın. Erdemli davrandıkları sürece, bunu iki günde bitirmek için acele edene bir günah yoktur” denildiğini görülür. Bu ayet sayesinde, Ramazan orucunun da en az 3 gün olması gerektiği netleşir.

GÜNLÜK DÖNGÜSÜ

Oruç, gün içinde uygulanır. Yani şafak vaktinde başlar, güneş batıncaya kadar sürer. 

2:187 …Şafakta beyaz iplikle siyah iplik, sizce ayırt edilinceye kadar yiyin için, sonra da orucu geceye kadar tamamlayın…

Yukarıdaki fotoğraftaki görüntünün oluşmaya başlaması, aşağıdaki tabloya göre: Denizsel Alacakaranlık'ın bitmesine yakın, yaklaşık 9 derecede oluşmaya başlar.

Ayeti ve bu ölçümleri baz aldığımızda orucun Sivil Şafak Vakti ile başladığını görürüz. (*Diyanet İşleri Başkanlığı, Astronomik Şafak Vakti’ni baz alarak yanlış yapmaktadır.)

Not: İlinize göre Sivil Şafak Vakti'nin ne zaman oluştuğunu öğrenmek için: www.timeanddate.com/sun/turkey veya www.ventusky.com adreslerinden ilinizi seçerek; "Civil Twilight"ın başlangıç saatine bakabilirsiniz.


ORUÇ TUTMAMAK VEYA ORUCU BOZMAK 

Hasta ve yolculukta olanlar dilerse oruç tutmayabilir. Tutulmayan gün sayısınca başka günlerde tutulur ve sayı tamamlanır. Tutmak isteyip de dayanamayanlar veya kronik hastalığı olanlar ise bir yoksulu doyurmalıdır. Ancak keyfi olarak oruç tutmama kararı almış birisinin, fakir doyurarak “orucun yerini doldurması” diye bir şey yoktur. 

2:184  Sayılı günlerdir. Sizden kim hasta olur veya yolculuk halinde bulunursa tutamadığı gün sayısınca başka günlerde tutar. Oruca zorlukla dayananların üzerine düşen, fidye olarak bir yoksulu doyurmaktır. Kim bir mecburiyeti olmaksızın içinden gelerek iyilik yaparsa bu onun için daha hayırlı olur. Ve oruç tutmanız, eğer bilirseniz, sizin için daha hayırlıdır. 

Zorunda kalarak veya keyfi olarak orucunu bozabilirsin. Orucu bozmanın cezası 60 gün oruç tutmak değildir! Kuran’da oruç bozmanın cezası veya fidyesi olarak hiçbir şey yer almaz. Orucunu bozarsan, bozduğun orucu başka bir gün tutabilirsin.


Sorumluluk Reddi
Kesin olanı, gerçeği, en iyi Tanrı bilir.
Bu makalede okuduklarınızı süzgecinizden geçirmeden kabul etmemelisiniz.
Lütfen sitenin manifestosunu okuyunuz.


Son Güncellenme: 02.10.2021
[PDF OLARAK OKU/İNDİR]